Ρομπέρτο Τσούκο

Παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο της Ελευθεροτυπίας το οποίο σας δίνει μια πολύ έντονη γεύση του τί θα αντικρίσετε εαν αποφασίσετε να να παρακολουθήσετε αυτή τη παράσταση του Εθνικού Θεάτρου.

Εγώ να σας πω μόνον ότι προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα στο κοινό. Θα μπορούσε να είχε αποδωθεί καλύτερα με λιγότερη υπερβολή και περισσότερη φυσικότητα, κάτι που αναμένεται όταν μιλάμε για ηθοποιούς του Εθνικού, ωστόσο η πλοκή και η απόδοση ήταν αρκετά ενδιαφέρουσες και αν και μακροσκελές δεν κουράζει ούτε λεπτό.  Αξίζει να σημειωθεί ότι το ακόλουθο κείμενο δίνει μια γεύση αλλά γράφτηκε προτού γίνει η πρεμιέρα.

Ενάμιση μήνα περιμένουν ο εκλεκτός θίασος του «Τσούκο» και η σκηνοθέτις και αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού, Εφη Θεοδώρου, να μπουν στη σκηνή που θα φέρει το όνομα του Νίκου Κούρκουλου. Οσο, με άλλα λόγια, διήρκεσε η καθυστέρηση παράδοσης της σκηνής από την τεχνική εταιρεία που έχει αναλάβει το έργο-άθλο της αποκατάστασης και επέκτασης (συνολικά θα είναι 4.480 τ.μ.) του «κοσμήματος» της Αγίου Κωνσταντίνου.

Τελικά, εν μέσω «ενός συνεχούς και κουραστικού πήγαιν'-έλα ενέργειας», η ομάδα μπήκε την περασμένη Τρίτη για πρώτη φορά στη Νέα Σκηνή: σε ένα γυμνό, σχεδόν τετράγωνο κουτί 350 τ.μ. Οι θεατές θα τους κυκλώνουν αμφιθεατρικά, σχηματίζοντας ένα Π.

«Εψαχνα το έργο που θα μπορούσα να υποστηρίξω με μηδέν σκηνικό - αφού εξ αρχής σχεδιάσαμε να ανοίξω εγώ τη Νέα Σκηνή. Αναζητούσα, δηλαδή, το έργο που θα μπορούσε να βασιστεί αποκλειστικά στις πολύ οξείες και αληθινές σχέσεις ανάμεσα στους ηθοποιούς. Την απάντηση την έδωσε ο τιμωρός άγγελος "Ρομπέρτο Τσούκο", λέει η Εφη Θεοδώρου. «Σκεφτόμουν ότι ένα κείμενο που δοκιμάζει, εκτός των άλλων, και τα όρια της δραματουργίας, δεν θα 'χει νόημα να αναπαρασταθεί πιστά. Δηλαδή, η σκηνοθεσία δεν θα είχε νόημα να στηριχτεί στην αναπαράσταση της ιστορίας, ενισχύοντας την πλοκή ή τη φυσική βία».

Κι έτσι, ελλείψει σκηνικού (μόνο φώτα και κοστούμια θα έχει η παράσταση) ανάμεσα στο Π των θεατών θα παρατεθεί μια σειρά καθισμάτων, απ' όπου οι ηθοποιοί θα σηκώνονται όταν έρχεται η σειρά τους για τη σκηνική πράξη. «Θα είναι σε ένα face to face, σε μια κλειστή αρένα ανάμεσα στους θεατές», εξηγεί η σκηνοθέτις. «Εκεί όπου δεν θα μπορεί να κρυφτεί τίποτα και δεν θα υπάρχει περιθώριο καμουφλάζ. Παίζουμε εκτεθειμένοι κι απροστάτευτοι δίπλα στους θεατές».

Εννοείται ότι μελέτησε εξαντλητικά το «φαινόμενο Τσούκο», προκειμένου να καταβυθιστεί χωρίς δικλίδα ασφαλείας στα έγκατά του, συμπαρασύροντας και τους ηθοποιούς της. «Ο Τσούκο είναι ένας ήρωας ρομαντικός και, συγχρόνως, τραγικός», υποστηρίζει. «Βλέπει κανείς μια συνέχεια του εξπρεσιονιστικού προσώπου, με την έννοια ότι το πρόσωπο αυτού του τύπου οδεύει προς τον θάνατο ακροβατώντας. Η πρώτη σκηνή του έργου θυμίζει πάρα πολύ την πρώτη σκηνή του Αμλετ, με τους νεκροθάφτες που βλέπουν το φάντασμα του πατέρα του. Στον Κολτές βλέπουν ή νομίζουν πως βλέπουν τον Τσούκο να δραπετεύει από τη φυλακή. Είναι, δηλαδή, σαν ο Τσούκο να ξανακάνει ένα πέρασμα από αυτή τη γη ως ένας αγγελος εξολοθρευτής. Είναι ένα πρόσωπο ακραίο».

Ούτως ή άλλως, το έργο δεν μπορεί να το δει κάποιος απλώς σαν μια ρεαλιστική καταγραφή κάποιων συνταρακτικών γεγονότων. «Και ο Κολτές δεν έκανε όμως μια πιστή καταγραφή μιας αληθινής ιστορίας. Δεν θα 'χε νόημα. Με αφορμή την αληθινή ιστορία τού ιταλικής καταγωγής εγκληματία Ρομπέρτο Ζούκο (στον οποίο βασίστηκε ο «Ρομπέρτο Τσούκο»), μας δίνει ένα πανόραμα της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας. Ολη τη σκληρότητα μιας κοινωνίας που σε ωθεί στην απομόνωση, στην περιθωριοποίηση, στις βιαιοπραγίες, στο έγκλημα, στην αυτοκτονία ή σε έναν άλλο δρόμο τον οποίο σχεδόν ηρωοποιεί μέσα από τον Ρομπέρτο Τσούκο. Και τελικά, το πραγματικό θύμα είναι ο Τσούκο. Δεν είναι ο θύτης».

Ο Κολτές ταυτίστηκε

Ο Κολτές κατηγορήθηκε για το έργο του. «Σχεδόν ταυτίστηκε με τον ήρωα - έκανε ένα δολοφόνο ήρωα!», προσθέτει η Θεοδώρου. «Τότε βγήκαν ο Σερό κι ο Πικολί, στο παραπέντε του θανάτου του, και είπαν "μην πυροβολείτε τον Κολτές. Μέσα από τον Τσούκο ξαναγεννιέται, καθαρίζεται και ξαναζεί"».

Ο «καταραμένος» συγγραφέας κατόρθωσε μέσα σε 15 εικόνες, που συμπυκνώνουν δράσεις και σχέσεις στην κορύφωσή τους, να δίνει διαρκώς δικαιολογίες στον παραβατικό ήρωα. «Μια σύγχρονη τραγωδία είναι ο Ρομπέρτο Τσούκο», επιμένει η Θεοδώρου. «Με ένα πάρα πολύ σύνθετο ύφος και μια γλώσσα πολύ ποιητική, που όμως πατάει πάνω σε ένα ρεαλιστικό καμβά. Ο Κολτές παράγει μουσική μέσα από συγκεκριμένα αισθήματα και σχέσεις. Τα κείμενά του είναι ακραία κατασκευασμένα, δεν είναι ρεαλιστικά. Η γλώσσα του έχει απαιτήσεις ενός σεξπιρικού μονολόγου - δεν έχει τις γρήγορες ατάκες της σύγχρονης δραματουργίας. Και η σκηνοθεσία, όμως, δεν επιζητεί να εξαντλήσει αυτό που συμβαίνει και λέγεται. Επιζητεί το ανείπωτο».

Οι ελληνικές φυλακές είναι γεμάτες... Τσούκο. Ιδίως μετά τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα ο Τσούκο του Κολτές, ένας ασφυκτιών έγκλειστος, αποκτά μια δυσάρεστη επικαιρότητα. «Το έργο είναι δυστυχώς επίκαιρο», παραδέχεται η σκηνοθέτις. «Είναι πάρα πολύ θλιβερό αυτό που συμβαίνει. Το άτομο και παρακμιακό να είναι, διεκδικεί το όνομα του ανθρώπου».

Ο ηθοποιός στον οποίο εμπιστεύτηκε τον οριακό χαρακτήρα είναι ένας παλιός συνεργάτης της: ο Γιάννος Περλέγκας. «Ο Γιάννος δουλεύει πολύ, σκέφτεται πολύ, αγωνιά πολύ για τα αδιέξοδα της κοινωνίας. Είναι πολιτικοποιημένος». Αλλωστε η σκηνοθέτις δεν κρύβει ότι αναζητεί στους ηθοποιούς της, μεταξύ άλλων, και την πολιτική διάσταση. «Για τον αφυπνισμένο και πολιτικά και κοινωνικά ενεργό ηθοποιό, το θέατρο είναι ένα γεγονός που δεν τον απασχολεί μονάχα 5 ώρες, αλλά από το πρωί ώς το βράδυ. Το θέατρο πρέπει να σε εμπλέκει συνολικά», υποστηρίζει. «Αυτό συμβαίνει μόνο στους ανθρώπους που ξέρουν ότι αυτό έχει ένα κόστος».

**Ο «Ρομπέρτο Τσούκο» ανεβαίνει στη μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη.Τα κοστούμια είναι της Εύας Μανιδάκη και η μουσική του Νίκου Πλάτανου.

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης. Σκηνική πάλη: Θάνος Δερμάτης.

Βοηθός σκηνοθέτη: Σύλβια Λιούλιου.

Παίζουν (αλφαβητικά) οι Γιάννης Αναστασάκης, Μιχάλης Αφολαγιάν, Γιάννης Βογιατζής, Ευθύμης Θέου, Γιώργος Κοζομπόλης, Παναγιώτης Λάρκου, Πάρις Λύκος, Ηλέκτρα Νικολούζου, Δημήτρης Ντάσκας, Αγορίτσα Οικονόμου, Μάκης Παπαδημητρίου, Γιάννος Περλέγκας, Ερατώ Πίσση, Μαρία Πρωτόπαππα, Σοφία Σεϊρλή, Μιχάλης Τιτόπουλος και Ελενα Τοπαλίδου. *